η Επανάσταση του 1821 σε χάρτες και πίνακες

Το Φεβρουάριο του 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης  πέρασε τον ποταμό Προύθο που ήταν το σύνορο της Ρωσίας με τη Μολδαβία και έφτασε στην πρωτεύουσά της, το Ιάσιο. Η Επανάσταση άρχισε.

Το Μάρτιο του 1821 ξεκίνησε η Επανάσταση από την Πελοπόννησο.

Η Μάχη της Αλαμάνας έγινε στις 23 Απριλίου 1821. Σ’ αυτή πληγώθηκε ο Αθανάσιος Διάκος και τελικά βρήκε ηρωικό θάνατο, αφού εκτελέστηκε βάναυσα από τον Ομέρ Βρυώνη.

Οι κάτοικοι Μολδοβλαχίας δεν έδειξαν ενδιαφέρον και ο Υψηλάντης με τους 2.000 άντρες που συγκέντρωσε προχώρησε νοτιότερα. Στην πορεία προς το Βουκουρέστι συγκρότησε τον Ιερό Λόχο από Έλληνες σπουδαστές ευρωπαϊκών πανεπιστημίων. Τέλος με αρκετή καθυστέρηση έφτασε στην πρωτεύουσα της Βλαχίαςτο Βουκουρέστι.

Ο Κολοκοτρώνης πίστευε ότι έπρεπε να προσπαθήσουν να πάρουν την Τριπολιτσά. Έπιασαν τα βουνά γύρω από την Τριπολιτσά και η πολιορκία της άρχισε. 

Η Μάχη στο Χάνι της Γραβιάς έγινε στις 8 Μαΐου του 1821. Σ’ αυτή ο Οδυσσέας Ανδρούτσος με 118 άνδρες νίκησε την στρατιά του Ομέρ Βρυώνη.

Στη Μάχη στο Βαλτέτσι, 12 & 13 Μαϊου 1821 ο στρατός του Κεχαγιάμπεη από 12.000 Τουρκαλβανούς,τρέπεται σε άτακτη φυγή πετώντας τα όπλα του.

Ο Κανάρης με τον Παπανικολή ανατίναξαν με πυρπολικό ένα τούρκικο καράβι στην Ερεσό στις 27/5/1821. 

Οι Ρώσοι, που δεσμεύονταν από την Ιερά Συμμαχία, επέτρεψαν στα τουρκικά στρατεύματα να μπουν στις ηγεμονίες της Βλαχίας και της Μολδαβίας. Η αποφασιστικότερη μάχη δόθηκε στο Δραγατσάνι στις 2 Ιουνίου 1821, όπου οι Ιερολοχίτες έβαψαν με το αίμα τους το πεδίο της μάχης. Ο Υψηλάντης υποχωρώντας φτάνει στα αυστριακά σύνορα, συλλαμβάνεται από τους αυστριακούς και φυλακίζεται στο φρούριο του Μούνκατς. Λίγο μετά την αποφυλάκισή του (το 1828), πεθαίνει.

Στη Μολδαβία τα τμήματα του Γεωργόκη Ολύμπιου, του Γιάννη Φαρμάκη και του ΑθανασίουΚαρπενησιώτη συνέχισαν τον αγώνα με τις οθωμανικές δυνάμεις. Ο Καρπενησιώτης συγκρούεται με τους Οθωμανούς στο Γαλάτσι και τον Προύθο με σοβαρές απώλειες.

Στη Μάχη των Βασιλικών στις 26 ως 28 Αυγούστου 1821 συντρίβεται τουρκική δύναμη 8000 πεζών και ιππέων

 

Η άλωση της Τριπολιτσάς έγινε στις 23 Σεπτεμβρίου 1821 , 6 μήνες μετά από την έναρξη της επανάστασης.Ο Ολύμπιος, μετά από πολλές συγκρούσεις, καταφεύγει με 11 μαχητές στη Μονή Σέκκου, αντιστέκεται ηρωικά και στις 23 Οκτωβρίου 1821 βάζουν φωτιά στη μπαρουταποθήκη του μοναστηριού και τινάζονται στον αέρα μαζί με τους εχθρούς. Ο Φαρμάκης προδόθηκε στους Οθωμανούς από Αυστριακούς και θανατώθηκε με φρικτά βασανιστήρια.

Η επανάσταση στη Μολδοβλαχία που κράτησε οκτώ μήνες έσβησε.

Το Μάρτιο του 1822 ο Καρά Αλή αποβίβασε με το στόλο του 7.000 Τούρκους στο επαναστατημένο νησί τηςΧίου και το κατέστρεψαν. Από τους κατοίκους της Χίου χιλιάδες σφάχτηκαν και χιλιάδες πουλήθηκαν ως δούλοι. Λίγοι κατάφεραν να σωθούν στα Ψαρά και σ' άλλα μέρη. Η Σφαγή της Χίου προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση και πολλές αντιδράσεις στην Ευρώπη.

Ο Κανάρης τη νύχτα της 6ης Ιουνίου 1822 με το πυρπολικό του ανατίναξε την τουρκική ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου. Εκεί βρήκαν το θάνατο ο Καρά Αλής και 2000 ναύτες και στρατιώτες, που γιόρταζαν το Μπαϊράμι.

 

Ο Χουρσίτ Μεχμέτ πασάς  αποφάσισε να ξεκαθαρίσει την κατάσταση στην Ήπειρο, από τους Σουλιώτες που είχαν ξαναγυρίσει στο Σούλι. Ο Μάρκος Μπότσαρης ζήτησε βοήθεια. Η ελληνική κυβέρνηση έστειλε ένα εκστρατευτικό σώμα με επικεφαλής το Μαυροκορδάτο, που δεν ήταν στρατιωτικός. Το σώμα αυτό, αντιμετώπισε τους Τούρκους στο Πέτα, στις 4 Ιουλίου 1822 όπου και νικήθηκε. Οι Σουλιώτες μετά από ηρωική αντίσταση αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν και να καταφύγουν στα Επτάνησα.

Ο 'Δράμαλης' Κιοσέ Μαχμούτ πασάς ορίστηκε από το Σουλτάνο Μαχμούτ Β΄ αρχηγός της εκστρατείας στην Πελοπόννησο και με τεράστια δύναμη 30.000 πεζών και 6000 ιππέων έφτασε στο Αργός. Ο Κολοκοτρώνης όμως, εφαρμόζοντας την τακτική της «καμένης γης», τον ανάγκασε να πάρει το δρόμο του γυρισμού. Στα στενά των Δερβενακίων, που με διαταγή του Κολοκοτρώνη είχαν καταλάβει οι Έλληνες, έγινε η  μάχη τωνΔερβενακίων στις 26 ως 28 Ιουλίου 1822. Οι Τούρκοι αναζήτησαν άλλους δρόμους διαφυγής, αλλά ήταν όλοι κλεισμένοι. Λίγοι μπόρεσαν να σωθούν και να φτάσουν στην Κόρινθο. Στα χέρια των Ελλήνων έπεσαν πολλά λάφυρα. Ο Δράμαλης πέθανε στην Κόρινθο κΙ ο Χουρσίτ-πασάς αυτοκτόνησε.

Η Μάχη του Κεφαλόβρυσου το βράδυ της 8ης προς 9η Αυγούστου 1823

Δύο στρατιές των Τούρκων από την Ανατολική και τη Δυτική Ελλάδα κατευθύνθηκαν προς την Πελοπόννησο. Στη Δυτική Στερεά την επιχείρηση ανέλαβαν ο Μουσταφά πασάς κι ο Ομέρ Βρυώνης. Θα τους ενίσχυαν και δυνάμεις από τη Θεσσαλία και την Ήπειρο για να καταλάβουν το Μεσολόγγι, όπου μερικοί από το στρατό του Μαυροκορδάτου κατέφυγαν και βάλθηκαν να οργανώσουν την άμυνά του και μπόρεσαν να αποκρούσουν τις επιθέσεις των Τούρκων που ακολούθησαν Η ελληνική κυβέρνηση, διόρισε αρχιστράτηγο το Μάρκο Μπότσαρη δυσαρεστώντας τους άλλους οπλαρχηγούς. Ο Μάρκος Μπότσαρης, σχίζοντας το δίπλωμα της αρχιστρατηγίας κάλεσε τους οπλαρχηγούς να συμφιλιωθούν και ενωμένοι να χτυπήσουν τους Τούρκους, πήρε τους 450 Σουλιώτες του και κίνησε ν' αντιμετωπίσει το στρατό (από 13.000 στρατιώτες) του Μουσταφά, εφαρμόζοντας σχέδιο αιφνιδιαστικής επίθεσης (γιουρούσι). Η αποφασιστική μάχη έγινε στο Κεφαλόβρυσο κοντά στο Καρπενήσι. Το κτύπημα που δέχτηκε ο εχθρός ήταν αρκετό για να ματαιώσει το σχέδιο του. Όμως μέσα στη μάχη εκείνη ο ήρωας σκοτώθηκε

Καταστροφή του Μελιδονίου Τον Οκτώβριο του 1823, 370 γυναικόπαιδα και 30 ένοπλοι είχαν καταφύγει στο σπήλαιο Γεροντοσπήλιος, κοντά στο χωριό Μελιδόνι της επαρχίας Μυλοποτάμου της Κρήτης. Εκεί αμύνθηκαν με επιτυχία, για 3 μήνες, εναντίον των επιθέσεων και των βομβαρδισμών των Τούρκων. Τον Ιανουάριο του1824, ο στρατός του Αιγύπτιου στρατηγού Χουσεΐν Μπέη έβαλε φωτιά και με τον καπνό θανάτωσε με ασφυξία όλους όσους είχαν κλειστεί στο σπήλαιο.

Καταστροφή της Κάσου Στις 27 Μαϊου 1824 ο στόλος της Αιγύπτου επιτέθηκε στο νησί με 45 πλοία αποβίβασε 4.000 στρατό υπό του Χουσεΐν Μπέη, κυρίευσαν το νησί και ακολούθησε καταστροφή του νησιού, φόνος των νησιωτών, αιχμαλωσία των γυναικών και των παιδιών. Κάποιοι κατέφυγαν στο βουνό, ενώ άλλοι προσκύνησαν. Ο στόλος του εχθρού αναχώρησε για την Αλεξάνδρεια.

Καταστροφή των Ψαρών Στις 21 Ιουνίου 1824 ισχυρές δυνάμεις Τούρκων του Χοσρέφ-Μεχμέτ πασάστράφηκαν εναντίον των Ψαρών. Οι αρχηγοί των Ψαριανών έκαναν το σφάλμα να αμυνθούν στη στεριά. Έτσι καταδίκασαν το στόλο τους σε απραξία. Μάλιστα, αφαιρέθηκαν από τα καράβια τα πηδάλια, για να μην μπορέσει να φύγει κανείς. Οι Τούρκοι, έπειτα από πυκνό κανονιοβολισμό, έκαναν απόβαση. Οι Ψαριανοί αμύνθηκαν σθεναρά. Το νησί κυριεύτηκε, αφού ανατινάχτηκε από τον Αντώνη Βρατσάνο το τελευταίο οχυρό, όπου βρήκαν το θάνατο Τούρκοι και Έλληνες. Από τον πληθυσμό ελάχιστοι σώθηκαν.

Η Ναυμαχία του Γέροντα έγινε στις 29 Αυγούστου 1824 , ήταν η μεγαλύτερη της Επανάστασης και έλαβαν μέρος 100 Τουρκικά Αιγυπτιακά Αλγερινά και Τυνησιακά πλοία εναντίον 75 περίπου Ελληνικών πλοίων. Ο ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης κατάφερε να προκαλέσει σύγχυση στους αντιπάλους του. Στο κρίσιμο σημείο της ναυμαχίας οι Έλληνες χρησιμοποίησαν επιδέξια και το ακαταμάχητο όπλο τους, το πυρπολικό.

Μια αραβική φρεγάτα, με 1.000 ναύτες και στρατιώτες, τινάχτηκε τον αέρα. Ο Ισλαμικός στόλος συνετρίβη. Αν η ναυμαχία αυτή είχε διαφορετικό αποτέλεσμα θα είχε καταστραφεί πιθανότατα και η Σάμος.

Ο Ιμπραήμ στις 26 Φεβρουαρίου 1825 αποβιβάστηκε ανενόχλητος στη Μεθώνη με 4.000 πεζούς και 400 ιππείς και την κατέλαβε. Τις επόμενες μέρες ενισχύθηκε με νέες δυνάμεις και η δύναμη του πεζικού του έφθασε τις 15.000. Μέχρι τα τέλη Απριλίου είχε καταλάβει τα στρατηγικά κάστρα της Κορώνης και της Πύλου, αφού προηγουμένως είχε νικήσει τους Έλληνες με αρχηγό τον πλοίαρχο Σκούρτη, στη Μάχη του Κρεμμυδίουστις 7 Απριλίου 1825.

Τον ίδιο καιρό, ο Κιουταχής προχώρησε από τη Λάρισα στο Μεσολόγγι και το πολιόρκησε με 20.000 στρατό. Η 2^η πολιορκία του Μεσολογγίου κράτησε 1 χρόνο, οι γενναίοι πολεμιστές του αντιμετώπισαν νικηφόρα τους πολιορκητές. Ο Μιαούλης κατάφερνε να σπάει τον αποκλεισμό από τη θάλασσα και να τους εφοδιάζει με τα απαραίτητα.

Η Μάχη στο Μανιάκι, 20 Μαϊου 1825. Ο Παπαφλέσσας επικεφαλής 300 ανδρών έσπευσε προς το μικρό όρος Μάλλια, όπου οχύρωσε πρόχειρα τη θέση Μανιάκι, για να την υπερασπίσει από τον Ιμπραήμ ο οποίος βάδιζε προς το Μανιάκι με 6000 Αιγυπτίους. Οι 300 και ο Παπαφλέσσας αγωνίσθηκαν και έπεσαν μέχρις ενός.

Η Μάχη των Μύλων, 13 Ιουνίου 1825. Ο Ιμπραήμ προελαύνοντας μπήκε στην Τριπολιτσά και χωρίς καθυστέρηση, προχώρησε για το Ναύπλιο. Στους Μύλους, κοντά στο Άργος, ο Δημήτριος Υψηλάντης κι οΙωάννης Μακρυγιάννης πρόβαλαν αποτελεσματική αντίσταση. Αυτό ανάγκασε τον Ιμπραήμ να γυρίσει στην Τριπολιτσά κι από εκεί να κάνει επιθέσεις σ’ όλες τις κατευθύνσεις.

Το Δεκέμβρη του 1825 ο Ιμπραήμ με το στρατό και το στόλο του έφτασαν στο Μεσολόγγι και η πολιορκία έγινε στενότερη. Έφερε μεγαλύτερα κανόνια, άνοιξε νέα χαρακώματα και με ελαφριά καράβια έσφιξε τον κλοιό από τη μεριά της λιμνοθάλασσας. Ο Μιαούλης όμως και πάλι κατάφερε να περάσει λίγα τρόφιμα στα νησάκια της λιμνοθάλασσας. Ο Ιμπραήμ τότε αναγκάστηκε να ζητήσει τη σύμπραξη του Κιουταχή. Η κατάσταση στο Μεσολόγγι άρχισε να χειροτερεύει για τους πολιορκημένους. Τα τρόφιμα είχαν τελειώσει. Τότε οι πολιορκημένοι πήραν την ηρωική απόφαση να επιχειρήσουν έξοδο περνώντας μέσα από τους εχθρούς. Ξημέρωνε Κυριακή των Βαΐων 11 Απριλίου 1826 κι άρχισε η ηρωική έξοδος.

Ο αιφνιδιασμός, δεν πέτυχε, γιατί το σχέδιο τους είχε γίνει γνωστό και ο εχθρός αγρυπνούσε και τους περίμενε. Κι ενώ τα δύο σώματα τραβούσαν μπροστά να περάσουν πολεμώντας μέσα από τους εχθρούς, στο τρίτο σώμα ακούστηκαν φωνές: «Οπίσω, οπίσω, μωρέ παιδιά», που προκάλεσαν πανικό. Τα γυναικόπαιδα οπισθοχώρησαν προς την πόλη, όπου είχαν εισβάλει και οι Τούρκοι. Πολλοί ήταν συγκεντρωμένοι στην μπαρουταποθήκη και, όταν μπήκαν μέσα και οι Τούρκοι, ο γερο-πρόκριτος Χρίστος Καψάλης έβαλε φωτιά και τινάχτηκαν όλοι στον αέρα. Στους δρόμους, στα σπίτια και στους προμαχώνες οι Έλληνες συνέχιζαν το μάταιο πια αγώνα. Οι Τούρκοι κατέλαβαν το Μεσολόγγι και το μετέβαλαν σ' ένα σωρό από ερείπια.

Η Μάχη της Αράχωβας, έγινε από 18 ως 24 Νοεμβρίου 1826 στην Αράχωβα της Βοιωτίας ανάμεσα στους Έλληνες με αρχηγό τον Γεώργιο Καραϊσκάκη και τους Τούρκους με αρχηγό τον Μουσταφάμπεη, και νίκησαν οι Έλληνες.

Η Μάχη στο Δίστομο,  Βοιωτίας έγινε στις 17 Ιανουαρίου 1827. Σ’ αυτή 300 Σουλιώτες με αρχηγό τον Καραϊσκάκη νίκησαν 2500 τούρκους με αρχηγό τον Μουσταφάμπεη.

Η Μάχη του Ανάλατου  στις 24 Απριλίου 1827, σημερινή περιοχή του Δέλτα Φαλήρου. Στόχος της ήταν η διάσπαση της πολιορκίας της Ακρόπολης και η απελευθέρωση των πολιορκημένων Ελλήνων. Ο λόρδος Κόχραν και ο στρατηγός Τσώρτς ήταν επικεφαλής των Ελλήνων. Είχαν μαζί τους 3000 στρατιώτες. Το σχέδιό τους ήταν να στείλουν άλλους 7000 από τον Πειραιά για να επιτεθούν από τα δεξιά και αριστερά.

Την παραμονή της επίθεσης, κι ενώ ο Καραϊσκάκης είχε δώσει διαταγή να μην πέσει τουφεκιά, έγινε μια μικροσυμπλοκή που εξελίχθηκε σε μάχη. Άρρωστος με πυρετό ο Καραϊσκάκης πετάχτηκε από τη σκηνή του και προσπάθησε να περιορίσει το κακό. Αλλά ένα βόλι τον χτύπησε θανάσιμα και την άλλη μέρα ξεψύχησε. Όταν οι Έλληνες από το Φαλήρο επιτέθηκαν, ο Κιουταχής έστειλε το ιππικό του και τους διέλυσε. Οι ενισχύσεις από τον Πειραιά τελικά δεν έφτασαν ποτέ. Οι απώλειες για τους Έλληνες ανήλθαν στις 2000.

Η Ακρόπολη έμεινε πολιορκημένη από τους Τούρκους και έπεσε τελικά στα χέρια τους στις 24 Μαϊου 1827.

Μετά την πτώση της Ακρόπολης εκτός από τη Μάνη και το Ναύπλιο στη στεριά και εκτός από τα νησιά Ύδρα, Σπέτσες, Αίγινα, Σαλαμίνα και Σάμο, όλη η επαναστατημένη Ελλάδα ξαναέπεσε στα χέρια του κατακτητή.

Οι Μεγάλες δυνάμεις, (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) υπέγραψαν την Ιουλιανή συνθήκη στις 6 Ιουλίου 1827, με την οποία καλούσαν τις εμπόλεμες χώρες να πάψουν τις εχθροπραξίες και να αρχίσουν συζητήσεις για ειρήνευση, ενώ άρθρο της συνθήκης προνοούσε εξαναγκασμό σε ειρήνευση εκείνης της χώρας που δε θα δεχόταν τους όρους των Μεγάλων δυνάμεων. Η τουρκική κυβέρνηση απέρριψε τη συνθήκη. Οι στόλοι της Αγγλίας με 12 φρεγάτες, της Γαλλίας με 7 φρεγάτες και της Ρωσίας με 8 φρεγάτες και με αρχηγούς τους ναυάρχους Κόδριγκτον, Δεριγνί και Χέυδεν κατέπλευσαν στην Πύλο, για να εφαρμόσουν την απόφαση των Μεγάλων δυνάμεων. Ο Ιμπραήμ δε συμμορφώθηκε με την απόφαση των Ευρωπαίων συμμάχων. Χτύπησε και βύθισε τη βάρκα που μετέφερε αξιωματικό των συμμάχων με μήνυμα για διαπραγματεύσεις. Ακολούθησε ναυμαχία, στην οποία ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος (από 80 πλοία) έπαθε ολοκληρωτική καταστροφή. Η Ναυμαχία του Ναβαρίνου στις 20 Οκτωβρίου 1827 οδήγησε στην απελευθέρωση της Ελλάδας.

Εκστρατεία του Μωριά ονομάζεται η αποστολή που διέταξε ο βασιλιάς της Γαλλίας Κάρολος ο Ι΄, γαλλικού εκστρατευτικού σώματος 14.000 στρατιωτών υπό την αρχηγία του στρατηγού Μαιζών στην Πελοπόννησο μεταξύ των ετών 1828 ως 1833 με σκοπό την εφαρμογή της Συνθήκης του Λονδίνου του 1827 και την απομάκρυνση των στρατού του Ιμπραήμ & των τούρκων ατάκτων από την περιοχή. Στις 6-8-1828 ο Μωχάμετ Αλή της Αιγύπτου (πατέρας του Ιμπραήμ) συμφώνησε με τον Άγγλο Ναύαρχο Κόδριγκτον την αποχώρηση του αιγυπτιακού στρατού από την Πελοπόννησο. Τα πλοία με τη Μεραρχία του Μαιζών αναχώρησαν από το γαλλικόναύσταθμο της Τουλόν στις 17-8-1828 κι έφτασαν στην Πύλο 12 μέρες μετά. Στις 5-11-1828, οι τελευταίοι2.500 τουρκοαιγύπτιοι έφυγαν από το Μωριά. Εννιά μήνες παρέμεινε στο Μωριά η Μεραρχία του Μαιζών και στις 22-5-1829 αποχώρησε ο ίδιος με 10.000 στρατιώτες του, αφήνοντας πίσω του 1 ταξιαρχία πεζικού με 4.000 στρατιώτες και με διοικητή το στρατηγό Guéhéneuc για την τήρηση της τάξης και την οργάνωση τακτικού Ελληνικού Στρατού μέχρι την άφιξη του βασιλιά Όθωνα τον Ιανουάριο του 1833.

Μάχη της Πέτρας, 12 Σεπτεμβρίου 1829. Ο Ασλάν Μπέης διατάχτηκε από τον σουλτάνο να συνοδεύσει όσους Τούρκους παρέμειναν στην Αττική και τη Βοιωτία. Ο Ασλάν επιστρέφοντας από την Αθήνα ήταν αναγκασμένος να περάσει μέσα από το στενό πέρασμα της Πέτρας μεταξύ της Λειβαδιάς και των Θηβών. Εκεί τον περίμενε ο Δημήτριος Υψηλάντης, έτοιμος να υπερασπιστεί την διάβαση, και ο Ασλάν υπέστη δεινή ήττα και υπέγραψε συνθηκολόγηση με την οποία οι Τούρκοι δέχτηκαν να εκκενώσουν την Ανατολική Στερεά Ελλάδα.

Η Επανάσταση του 1821 άρχισε με τη διάβαση του Προύθου από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη στις 22 Φεβρουαρίου 1821 και τελείωσε με τη νίκη του αδελφού του Δημήτριου Υψηλάντη στην Πετρα στις 12 Σεπτεμβρίου 1829.

Το Πρωτόκολλο της ανεξαρτησίας του ελληνικού κράτους υπογράφτηκε στο Λονδίνο από τις Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία στις 3 Φεβρουαρίου 1830. Ήταν η πρώτη επίσημη, διεθνής διπλωματική πράξη που αναγνώριζε την Ελλάδα ως κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος, το οποίο θα επεκτεινόταν νότια της συνοριακής γραμμής που όριζαν οι ποταμοί Αχελώος και Σπερχειός

Στις 21 Ιουλίου 1832 υπογράφεται στην Κωνσταντινούπολη η σύμβαση, με την οποία καθορίζονται τα βόρεια σύνορα του νέου Ελληνικού Κράτους με την Οθωμανική Αυτοκρατορία από τον Αμβρακικό κόλποως τον Παγασητικό κόλπο.