Ενότητα Δ. Οι ήπειροι: Ευρώπη
Ενότητα Δ. Οι ήπειροι: Ευρώπη
Βασικοί Όροι: χερσαία σύνορα, ακτογραμμή, φιόρδ, ωκεάνιο κλίμα, ορεινό κλίμα, αυτοφυή φυτά, ενδημικά φυτά, μονοκαλλιέργεια, βιομηχανία, βιοτεχνία, υλοτομία
Η θέση της Ευρώπης
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Για τη θέση της Ευρώπης στον παγκόσμιο χάρτη
Για τα πλεονεκτήματα της θέσης αυτής
Για τη θέση της Ευρώπης στον παγκόσμιο χάρτη
Για τα πλεονεκτήματα της θέσης αυτής
 | Όπως βλέπουμε στον παγκόσμιο χάρτη, το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης βρίσκεται στη βόρεια εύκρατη ζώνη. Είναι ενωμένη με την Ασία και μαζί οι δύο ήπειροι αποτελούν την Ευρασία. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Ευρώπη είναι μία πολύ μεγάλη χερσόνησος της Ευρασίας. Τα χερσαία σύνορά της με την Ασία είναι η οροσειρά των Ουραλίων. Η Μεσόγειος Θάλασσα συνδέει την Ευρώπη με την Αφρική και ο πορθμός του Γιβραλτάρ είναι το πλησιέστερο σημείο των δύο ηπείρων (απέχουν μεταξύ τους μόλις λίγα χιλιόμετρα). Χάρη στη γεωγραφική θέση της, η Ευρώπη διαθέτει σημαντικά πλεονεκτήματα. Θεωρείται το «σταυροδρόμι τριών ηπείρων». Στα εδάφη της συναντώνται οι περισσότεροι λαοί της Γης. Στις πόλεις της πραγματοποιούνται οι μεγαλύτερες διεθνείς εκθέσεις προϊόντων και γίνονται συγκεντρώσεις επί πολιτιστικών θεμάτων. |
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη των διεθνών συγκοινωνιών, με τις οποίες πραγματοποιούνται οι μετακινήσεις των ανθρώπων και οι μεταφορές των προϊόντων.
Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Ο οριζόντιος διαμελισμός της Ευρώπης
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Ποια είναι τα σημαντικότερα ακτογραφικά στοιχεία της Ευρώπης
Ποια είναι τα σημαντικότερα ακτογραφικά στοιχεία της Ευρώπης
Ο οριζόντιος διαμελισμός της Ευρώπης
 | Η Ευρώπη βρέχεται βόρεια από το Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό, δυτικά από τον Ατλαντικό Ωκεανό, νότια από τη Μεσόγειο Θάλασσα και νοτιοδυτικά από τη Μαύρη Θάλασσα (Εύξεινο Πόντο). Έχει εκτεταμένο μήκος ακτών. Η ακτογραμμή της είναι 77.902 χιλιόμετρα. Οι ακτές της Ευρώπης παρουσιάζουν έντονο διαμελισμό, τον εντονότερο από όλες τις άλλες ηπείρους. Οι κόλποι, οι χερσόνησοι, τα ακρωτήρια και τα νησιά προσδίδουν στην Ευρώπη ξεχωριστή ομορφιά. |
Η Βόρεια Σκανδιναβία σκεπάζεται από πάγους, οι οποίοι στο πέρασμα των χιλιάδων ετών έχουν διαβρώσει τις ακτές της και έχουν δημιουργήσει πολύπλοκους δαντελωτούς κόλπους, τα «φιόρδ». Τα πιο χαρακτηριστικά φιόρδ είναι αυτά της Νορβηγίας.
Στη Βαλκανική χερσόνησο οι γεωλογικές διεργασίες (σεισμοί, ηφαίστεια), που συνέβησαν πριν από εκατομμύρια και δισεκατομμύρια χρόνια, δημιούργησαν όχι μόνο έντονο οριζόντιο διαμελισμό, αλλά και πολύ μεγάλο αριθμό νησιών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν η Ελλάδα και η Κροατία.
Στους κόλπους της Ευρώπης έχουν δημιουργηθεί μεγάλα λιμάνια, για να εξυπηρετούν τις συγκοινωνίες, τις μεταφορές και το εμπόριο.
Στους κόλπους της Ευρώπης έχουν δημιουργηθεί μεγάλα λιμάνια, για να εξυπηρετούν τις συγκοινωνίες, τις μεταφορές και το εμπόριο.
Ο κατακόρυφος διαμελισμός της Ευρώπης
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Ποια είναι τα μεγαλύτερα βουνά και οι πεδιάδες της Ευρώπης
Ποια είναι τα μεγαλύτερα ποτάμια και οι λίμνες της Ευρώπης
Ποια είναι τα μεγαλύτερα βουνά και οι πεδιάδες της Ευρώπης
Ποια είναι τα μεγαλύτερα ποτάμια και οι λίμνες της Ευρώπης
Ο κατακόρυφος διαμελισμός της Ευρώπης
 | Η Ευρώπη με βάση τη μορφολογία του εδάφους της χωρίζεται σε τρεις περιοχές (εικόνα 26.2), οι οποίες είναι οι εξής: 1. Ανατολική περιοχή. Είναι μία απέραντη πεδινή έκταση, που ξεκινά από την Κεντρική Ευρώπη και καταλήγει στα Ουράλια Όρη. Η μορφολογία της είναι ίδια παντού και σπάνια ξεπερνά τα 100 μ. υψόμετρο. Η γονιμότητα του εδάφους διαφοροποιείται ανάλογα με την ποιότητά του και τις κλιματικές συνθήκες. 2. Βόρεια και Κεντροδυτική περιοχή. Περιλαμβάνει τη Σκανδιναβία, την Αγγλία, την Ιρλανδία, τις Κάτω Χώρες, τη Γαλλία και το κεντρικό τμήμα της Ιβηρικής χερσονήσου. Σε αυτήν την περιοχή τα βουνά είναι χαμηλά και περιβάλλονται από εύφορες πεδιάδες, επειδή δημιουργήθηκαν πριν από εκατοντάδες εκατομμύρια έτη και η διάβρωση επέδρασε σε αυτά όλο αυτόν τον καιρό. |
3. Νότια περιοχή. Περιλαμβάνει τη Χερσόνησο του Αίμου, την Αυστρία, την Ελβετία, την Ιταλική και την Ιβηρική Χερσόνησο, οι οποίες σχηματίστηκαν γεωλογικά πολύ αργότερα από τις προηγούμενες.
Στη νότια περιοχή, που έχει πολύ έντονο ανάγλυφο, τα ρεύματα του νερού, καθώς κατεβαίνουν από τα βουνά δεν μπορούν να ενωθούν, ώστε να σχηματίσουν μεγάλα ποτάμια. Αντίθετα, στις μεγάλες πεδιάδες της ανατολικής και κεντροδυτικής περιοχής ρέουν οι μεγαλύτεροι ποταμοί της Ευρώπης.
Παρατηρήστε το γεωμορφολογικό χάρτη της τάξης σας και καταγράψτε τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ευρώπης.
Οι περισσότερες λίμνες βρίσκονται στη Βόρεια Ευρώπη, πάρα πολλές στην περιοχή των Άλπεων, ενώ οι μεγαλύτερες απλώνονται στη ρωσική πεδιάδα. Οι λίμνες της Βαλκανικής χερσονήσου είναι λίγες και μικρές, όμως διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αγροτική παραγωγή της περιοχής.
Παρατηρήστε το γεωμορφολογικό χάρτη της τάξης σας και καταγράψτε τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ευρώπης.
Οι περισσότερες λίμνες βρίσκονται στη Βόρεια Ευρώπη, πάρα πολλές στην περιοχή των Άλπεων, ενώ οι μεγαλύτερες απλώνονται στη ρωσική πεδιάδα. Οι λίμνες της Βαλκανικής χερσονήσου είναι λίγες και μικρές, όμως διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αγροτική παραγωγή της περιοχής.
Η ΕΥΡΩΠΗ - Γεωμορφολογική εξέταση
Το κλίμα της Ευρώπης και οι ανθρώπινες δραστηριότητες
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Για το κλίμα της Ευρώπης
Πώς αυτό επηρεάζει τις δραστηριότητες των ανθρώπων
Για το κλίμα της Ευρώπης
Πώς αυτό επηρεάζει τις δραστηριότητες των ανθρώπων
Γνωρίζουμε ότι η Ευρώπη βρίσκεται στη βόρεια εύκρατη ζώνη και περιβάλλεται βόρεια, δυτικά και νότια από θάλασσα. Επομένως, το κλίμα της σε γενικές γραμμές είναι εύκρατο, εκτός από τις βόρειες περιοχές της ηπείρου. Βέβαια το κλίμα διαφοροποιείται από περιοχή σε περιοχή. Επίσης έχουμε μάθει ότι το κλίμα μιας περιοχής εξαρτάται από το γεωγραφικό πλάτος, την απόστασή της από τη θάλασσα, το υψόμετρο και τις ιδιαίτερες τοπικές συνθήκες.
 | Αν παρατηρήσουμε τον κλιματικό χάρτη της Ευρώπης, θα διακρίνουμε τις εξής κλιματικές ζώνες: Ζώνη ωκεάνιου κλίματος. Η ζώνη αυτή δέχεται την επίδραση του Ατλαντικού ωκεανού και έχει ήπιους χειμώνες, δροσερά καλοκαίρια και πολλές βροχές. Ζώνη ηπειρωτικού κλίματος. Τη ζώνη αυτή επηρεάζουν οι ξηροί άνεμοι της Ασίας, οι οποίοι το χειμώνα είναι ψυχροί και το καλοκαίρι θερμοί. Το καλοκαίρι παρατηρούνται οι περισσότερες βροχοπτώσεις. Ζώνη μεταβατικού κλίματος Τη ζώνη αυτή αποτελούν περιοχές που βρίσκονται μακριά από τον Ατλαντικό ωκεανό, την Ασία και τη Σαχάρα. Η ζώνη μεταβατικού κλίματος δεν δέχεται την επίδραση του ωκεανού, δεν επηρεάζεται από τους ξηρούς ανέμους της Ασίας, ούτε δέχεται τους θερμούς ανέμους της Σαχάρας. |
Ζώνη πολικού κλίματος. Η ζώνη αυτή αποτελείται από περιοχές που βρέχονται από το Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό και είναι παγωμένη τους περισσότερους μήνες του χρόνου. Ζώνη μεσογειακού κλίματος. Η ζώνη αυτή βρίσκεται στη Νότια Ευρώπη και επηρεάζεται από τη Μεσόγειο Θάλασσα και την έρημο Σαχάρα. Οι χειμώνες είναι ήπιοι, τα καλοκαίρια θερμά και ξηρά, ενώ βροχοπτώσεις παρατηρούνται κυρίως το χειμώνα και το φθινόπωρο. Ζώνη ορεινού κλίματος. Σε όλες τις κλιματικές ζώνες οι περιοχές με μεγάλο υψόμετρο έχουν διαφορετικό κλίμα, το οποίο είναι ψυχρό. Στις περιοχές αυτές σχηματίζεται η ζώνη του ορεινού κλίματος. |  |
Οι κάτοικοι της Ευρώπης ασχολήθηκαν με όλα τα είδη παραγωγής προϊόντων, δηλαδή με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία και αργότερα τη βιοτεχνία και τη βιομηχανία. Αφού δεν είχαν να αντιμετωπίσουν ακραίες κλιματικές συνθήκες (με εξαίρεση τους Λάπωνες), ασχολήθηκαν με τα γράμματα, τις τέχνες και τις επιστήμες. Η τεχνολογία αναπτύχθηκε σε όλους τους τομείς και οδήγησε κυρίως τη Δυτική Ευρώπη στην πρόοδο και τον πλούτο.
Κλιματικές ζώνες της Ευρώπης
Η χλωρίδα και η πανίδα - Η βλάστηση της Ευρώπης
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Για τη βλάστηση που αναπτύσσεται στην Ευρώπη
Για τα ζώα που ζουν στην ευρωπαϊκή ήπειρο
Για τη βλάστηση που αναπτύσσεται στην Ευρώπη
Για τα ζώα που ζουν στην ευρωπαϊκή ήπειρο
Το πλούσιο ανάγλυφο της Ευρώπης και οι ποικίλες κλιματικές συνθήκες έχουν συμβάλει στην ανάπτυξη όλων των ζωνών βλάστησης, εκτός βέβαια από την τροπική.
Ξεκινώντας από τη Βόρεια Ευρώπη ας εξετάσουμε σε ποιες περιοχές αναπτύσσεται καθεμία από τις φυτικές διαπλάσεις που γνωρίζουμε. Θα βοηθηθούμε και από το προηγούμενο κεφάλαιο που αναφέρεται στο κλίμα της Ευρώπης.
Η χλωρίδα της Ευρώπης χαρακτηρίζεται από πολλά και διαφορετικά είδη φυτών. Εκτός από τα αυτοφυή φυτά υπάρχουν και αυτά τα οποία έφεραν οι άνθρωποι κατά τις εξερευνήσεις και τις μετακινήσεις τους. Επειδή, όπως γνωρίζουμε, η Ευρώπη παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία κλιματικών συνθηκών, σε κάθε περιοχή υπάρχουν χαρακτηριστικά ενδημικά φυτά. Ειδικότερα στα Βαλκάνια υπάρχουν 1.754 ενδημικά φυτά, από τα οποία τα 514 ευδοκιμούν στην Ελλάδα.
Ο άνθρωπος με τις συνεχείς επεμβάσεις του στη φύση αλλοίωσε το φυσικό περιβάλλον. Εκχέρσωσε φυσικά λιβάδια, για να δημιουργήσει μονοκαλλιέργειες προς το συμφέρον του ή κατέστρεψε φυσικά τοπία, για να κατασκευάσει έργα υποδομής.
Ξεκινώντας από τη Βόρεια Ευρώπη ας εξετάσουμε σε ποιες περιοχές αναπτύσσεται καθεμία από τις φυτικές διαπλάσεις που γνωρίζουμε. Θα βοηθηθούμε και από το προηγούμενο κεφάλαιο που αναφέρεται στο κλίμα της Ευρώπης.
Η χλωρίδα της Ευρώπης χαρακτηρίζεται από πολλά και διαφορετικά είδη φυτών. Εκτός από τα αυτοφυή φυτά υπάρχουν και αυτά τα οποία έφεραν οι άνθρωποι κατά τις εξερευνήσεις και τις μετακινήσεις τους. Επειδή, όπως γνωρίζουμε, η Ευρώπη παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία κλιματικών συνθηκών, σε κάθε περιοχή υπάρχουν χαρακτηριστικά ενδημικά φυτά. Ειδικότερα στα Βαλκάνια υπάρχουν 1.754 ενδημικά φυτά, από τα οποία τα 514 ευδοκιμούν στην Ελλάδα.
Ο άνθρωπος με τις συνεχείς επεμβάσεις του στη φύση αλλοίωσε το φυσικό περιβάλλον. Εκχέρσωσε φυσικά λιβάδια, για να δημιουργήσει μονοκαλλιέργειες προς το συμφέρον του ή κατέστρεψε φυσικά τοπία, για να κατασκευάσει έργα υποδομής.
Οι κάτοικοι και τα κράτη της Ευρώπης
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Για τα κράτη
Για τους κατοίκους της Ευρώπης
Για τα κράτη
Για τους κατοίκους της Ευρώπης
Η Γηραιά Ήπειρος, όπως αποκαλείται η Ευρώπη, κατοικήθηκε πριν από χιλιάδες χρόνια. Με τις αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν εντοπιστεί πολλά ανθρωπολογικά ευρήματα σε διάφορες περιοχές της, όπως στα Πετράλωνα Χαλκιδικής στην Ελλάδα, στο Νεάντερταλ της Γερμανίας, στο Κρομανιόν της Γαλλίας και άλλού. Οι άνθρωποι αυτοί είναι οι πρόγονοι των σημερινών κατοίκων των κρατών της Ευρώπης.
Με βάση το ανάγλυφο, το κλίμα και το φυσικό πλούτο που επηρεάζουν τις ανθρώπινες δραστηριότητες και την οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας, χωρίζουμε την Ευρώπη σε τέσσερις περιοχές: α) στη Σκανδιναβία, β) στη Βορειο-κεντρική Ευρώπη, γ) στην Ανατολική Ευρώπη και δ) στη Νότια Ευρώπη.
Με βάση το ανάγλυφο, το κλίμα και το φυσικό πλούτο που επηρεάζουν τις ανθρώπινες δραστηριότητες και την οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας, χωρίζουμε την Ευρώπη σε τέσσερις περιοχές: α) στη Σκανδιναβία, β) στη Βορειο-κεντρική Ευρώπη, γ) στην Ανατολική Ευρώπη και δ) στη Νότια Ευρώπη.
Όλα τα κράτη της Ευρώπης δεν είναι το ίδιο ανεπτυγμένα οικονομικά και τεχνολογικά. Η ανάπτυξη εξαρτάται από τη μορφολογία του εδάφους κάθε κράτους, από το πολιτικό καθεστώς που διαμορφώνεται σε αυτό και γενικά από τις ιστορικές συνθήκες που επιδρούν θετικά ή αρνητικά στην πορεία ενός λαού (π.χ. ένας πόλεμος).
Η Ευρώπη παρουσιάζει υψηλό βιοτικό επίπεδο (διατροφή, κατοικία, δημόσια υγεία κ.λπ.) και μεγάλη πνευματική ανάπτυξη (παιδεία, επιστήμες, τέχνες, γράμματα κ.λπ.). Βέβαια, στα λιγότερο ανεπτυγμένα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης παρατηρούνται μεγάλες αποστάσεις στον οικονομικό τομέα συγκριτικά με τα ανεπτυγμένα κράτη της Βόρειας και της Κεντρικής Ευρώπης.
Η Ευρώπη παρουσιάζει υψηλό βιοτικό επίπεδο (διατροφή, κατοικία, δημόσια υγεία κ.λπ.) και μεγάλη πνευματική ανάπτυξη (παιδεία, επιστήμες, τέχνες, γράμματα κ.λπ.). Βέβαια, στα λιγότερο ανεπτυγμένα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης παρατηρούνται μεγάλες αποστάσεις στον οικονομικό τομέα συγκριτικά με τα ανεπτυγμένα κράτη της Βόρειας και της Κεντρικής Ευρώπης.
Πολιτιστικά χαρακτηριστικά των λαών της Ευρώπης
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Για τα κυριότερα πολιτιστικά στοιχεία των κατοίκων της Ευρώπης
Για τα κυριότερα πολιτιστικά στοιχεία των κατοίκων της Ευρώπης
Αξιοθέατα - μνημεία και ιστορική συνέχεια των λαών της Ευρώπης
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Ότι όλοι οι λαοί της Ευρώπης δημιούργησαν σπουδαία έργα
διαμορφώνοντας τον αξιόλογο ευρωπαϊκό πολιτισμό
Ότι όλοι οι λαοί της Ευρώπης δημιούργησαν σπουδαία έργα
διαμορφώνοντας τον αξιόλογο ευρωπαϊκό πολιτισμό
Τομείς παραγωγής αγαθών και παροχής υπηρεσιών
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Για τα προϊόντα που παράγονται στην Ευρώπη και τις υπηρεσίες
που απολαμβάνουν οι Ευρωπαίοι πολίτες
Για τα προϊόντα που παράγονται στην Ευρώπη και τις υπηρεσίες
που απολαμβάνουν οι Ευρωπαίοι πολίτες
Οι σχέσεις των κρατών της Ευρώπης και η Ευρωπαϊκή Ένωση
Στο κεφάλαιο αυτό θα μάθετε:
Για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους στόχους της
Για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τους στόχους της
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ (ΚΛΙΚ):
Η ΕYPΩΠH: H ταυτότητα της Eυρώπης
25. Ο οριζόντιος διαμελισμός της Ευρώπης
26. Ο κατακόρυφος διαμελισμός της Ευρώπης
27. Το κλίμα της Ευρώπης και οι ανθρώπινες δραστηριότητες
28. Η χλωρίδα και η πανίδα − Η βλάστηση της Ευρώπης
29. Οι κάτοικοι και τα κράτη της Ευρώπης
30. Πολιτστικά χαρακτηριστικά των λαών της Ευρώπης
31. Αξιοθέατα, μνημεία και ιστορική συνέχεια των λαών της Ευρώπης
32. Τομείς παραγωγής αγαθών και παροχής υπηρεσιών
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου