Η θέση και το φυσικό περιβάλλον της Ασίας

Kεφάλαιο 34ο

  

Η θέση και το φυσικό περιβάλλον της Ασίας 

• για τη θέση της Ασίας στον παγκόσμιο χάρτη
• για το φυσικό περιβάλλον της Ασίας

 

Παρατηρήστε στον παγκόσμιο χάρτη της τάξης σας τη θέση της Ασίας σε σχέση με τον Ισημερινό και τον Πρώτο Μεσημβρινό και αναφέρετε σε ποια ημισφαίρια βρίσκεται.

Ας ορίσουμε τα χερσαία σύνορα της Ασίας και ας βρούμε από ποιες θάλασσες και από ποιους ωκεανούς βρέχεται. 

Η Ασία, λόγω της τεράστιας έκτασης και του πολύπλοκου ανάγλυφου που παρουσιάζει το έδαφός της, συνήθως εξετάζεται σε έξι περιοχές, που διαφέρουν ως προς τη μορφολογία, το κλίμα, τη βλάστηση και τα ζώα. Επίσης πολύ μεγάλες διαφορές παρατηρούνται στα πολιτιστικά, κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά, καθώς και στις δραστηριότητες των ανθρώπων. Οι περιοχές αυτές είναι η Μέση Ανατολή, η Κεντρική Ασία, η Βόρεια Ασία, η Νότια Ασία, η Νοτιοανατολική Ασία και η Ανατολική Ασία.

Η ασιατική ήπειρος έχει μεγάλες σε έκταση και ύψος οροσειρές. Εδώ βρίσκονται τα Ιμαλάια, με υψηλότερη κορυφή το όρος Έβερεστ (8.848 μ.) και η οροσειρά Καρακορούμ-Κουέν Λουν. Ανάμεσα σε αυτούς τους δύο ορεινούς όγκους απλώνεται το οροπέδιο του Θιβέτ, ένα ξεχωριστό στοιχείο του ηπειρωτικού ανάγλυφου της Ασίας.

Παρατηρήστε το χάρτη της Ασίας και βρείτε και άλλες οροσειρές και όρη της Ασίας.

Στις τεράστιες οροσειρές έχουν τις πηγές τους πολύ μεγάλοι ποταμοί, τα νερά των οποίων καθορίζουν τη ζωή των κατοίκων της Ασίας. Ο μεγαλύτερος ποταμός της ηπείρου είναι ο Γιανγκ-Τσε-Γιανγκ. Στις όχθες του ζουν 250 εκατομμύρια άνθρωποι. Άλλος μεγάλος ποταμός είναι ο Γάγγης, τον οποίο λατρεύουν οι ινδουιστές ως ιερό ποταμό από τα αρχαία χρόνια.

Βρείτε στο χάρτη και τους άλλους μεγάλους ποταμούς της Ασίας. Από πού πηγάζουν και πού εκβάλλουν;

Με τόσους ποταμούς που έχει η Ασία, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μία ήπειρος γεμάτη εύφορες πεδιάδες. Αυτό συμβαίνει μόνο στη Νότια Ασία, όπου και το κλίμα ευνοεί τις καλλιέργειες. Στη Βόρεια Ασία οι ποταμοί δεν επηρεάζουν τόσο τη ζωή των ανθρώπων, επειδή το κλίμα είναι πολύ ψυχρό και τα νερά παγώνουν για μεγάλα διαστήματα του έτους. Η περιοχή της Σιβηρίας είναι σχεδόν πάντα παγωμένη και νοτιότερα η λίμνη Βαϊκάλη μένει επίσης παγωμένη για μεγάλο μέρος του χρόνου.

Παρατηρώντας το χάρτη ποιες μεγάλες πεδιάδες διακρίνεις;

Η Κασπία είναι η μεγαλύτερη λίμνη του πλανήτη μας. Βρίσκεται στα σύνορα της Ασίας με την Ευρώπη και το νερό της είναι αλμυρό. Στη λίμνη αυτή ζει το ψάρι οξύρρυγχος, που γεννά τα μικροσκοπικά μαύρα αυγά, από τα οποία γίνεται το γευστικό χαβιάρι. Ο οξύρρυγχος, που προμηθεύει τη διεθνή αγορά με το καλύτερης ποιότητας χαβιάρι, σήμερα κινδυνεύει από την παράνομη αλιεία. Η δεύτερη μεγάλη λίμνη είναι η Αράλη με υφάλμυρα νερά. Η λίμνη Μπαλκάς, που είναι πλούσια σε ψάρια, αποτελεί το μοναδικό μέρος στον κόσμο, όπου ζει η φώκια του γλυκού νερού.

Ας βρούμε κι άλλες λίμνες στο γεωμορφολογικό χάρτη της Ασίας.

Εφόσον η Ασία εκτείνεται από το Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό μέχρι τον Ισημερινό, είναι φυσικό να αναπτύσσονται εκεί όλες οι ζώνες βλάστησης.

Ας μελετήσουμε το γεωμορφολογικό χάρτη, για να εντοπίσουμε τις ζώνες βλάστησης και να θυμηθούμε τη χλωρίδα κάθε ζώνης.

Τα ζώα που συναντάμε είναι πολλά και ποικίλα ανάλογα με τη ζώνη βλάστησης. Χαρακτηριστικό είδος της ασιατικής ερήμου είναι η Βακτριανή καμήλα, η οποία φέρει δύο καμπούρες (ύβους), έχει ύψος περίπου 2 μ. και πολύ πλούσιο τρίχωμα, αφού ο χειμώνας στις εσωτερικές ερήμους της Ασίας είναι ψυχρός. Άλλα χαρακτηριστικά ζώα είναι το «πάντα», η μικρή αρκούδα της Κίνας και το «γιακ», ένα βοοειδές του Θιβέτ, που μπορεί να ζήσει σε θερμοκρασία μέχρι -40ο C και του οποίου η κοπριά χρησιμοποιείται ως καύσιμη ύλη.

Γεωγραφικό γλωσσάριο

Οροπέδιο: πεδινή έκταση σε βουνό

Oμαδική δραστηριότητα (προαιρετική)

Χωριζόμαστε σε τρεις ομάδες. Η πρώτη ομάδα σχεδιάζει το χάρτη της Ασίας. Η δεύτερη τοποθετεί στο χάρτη τις υψηλότερες οροσειρές, όρη και πεδιάδες. Η τρίτη ομάδα τοποθετεί τους μεγαλύτερους ποταμούς και τις λίμνες.

Aν θέλεις, διάβασε κι αυτό...

Οι μουσώνες της Ασίας

    Η Νότια και Νοτιοανατολική Ασία, ενώ έχουν το ίδιο γεωγραφικό πλάτος με την έρημο Σαχάρα, θα περίμενε κανείς να είναι κι αυτές ξηρές περιοχές. Όμως συμβαίνει το αντίθετο, επειδή φυσούν οι μουσώνες, περιοδικοί άνεμοι, που δημιουργούνται μεταξύ του Ινδικού ωκεανού και της ηπείρου εξαιτίας της διαφοράς της θερμοκρασίας στην ξηρά και στη θάλασσα. Οι θερινοί μουσώνες πνέουν από τον ωκεανό προς την ξηρά και μεταφέρουν μεγάλες μάζες υδρατμών. Αποτέλεσμα είναι να πέφτουν πολλές βροχές το καλοκαίρι στις περιοχές της Νότιας και ΝΑ Ασίας κι έτσι να μην είναι ξηρές, γεγονός που επιτρέπει να κατοικούν εκεί πολλά εκατομμύρια ανθρώπων. Βέβαια, συμβαίνει μερικές φορές οι θερινοί μουσώνες να αλλάζουν κατεύθυνση, με συνέπεια την έλλειψη βροχοπτώσεων και την καταστροφή της βλάστησης. Η ζωή όλων των ανθρώπων των περιοχών αυτών εξαρτάται από την ομαλή περιοδικότητα των μουσώνων.
     Οι χειμερινοί μουσώνες πνέουν από την ξηρά προς τη θάλασσα, δεν μεταφέρουν υδρατμούς και γι´ αυτό οι βροχές κατά τη χειμερινή περίοδο είναι ελάχιστες.

Ο